Tessel ten Zweege, activist, artiest en schrijver, heeft in een korte tijd drie boeken geschreven over het thema geweld tegen vrouwen en is winnares van de Golden Girl Award voor Young Talent.  

Activist, artiest en schrijver: heb je bewust gekozen voor die volgorde? 

“Nee, niet bewust. Andere mensen noemen mij vaker activist dan ikzelf. Vroeger was ik wel vrij activistisch: zo deed ik vrijwilligerswerk bij het transgendernetwerk en organiseerde ik een aantal jaar de Women’s March (nu Feminist March). Momenteel ben ik meer bezig met schrijven en maken. Zo is mijn laatste boek ‘Femicide: tot de dood ons scheidt’ in november dit jaar uitgekomen en maakte ik eerder dit jaar de webserie ‘Tessel in Cyberspace’ voor oproep HUMAN. Schrijven en maken kunnen natuurlijk ook worden gezien als een vorm van activisme.” 

Feminisme is belangrijk voor jou: hoe is dat ontstaan? 

“Mijn moeder had een feministische kijk op het leven, dus ik kreeg het van jongs af aan mee. Op de middelbare school viel me voor het eerst op dat er ongelijkheid zit in hoe we met mannen en vrouwen omgaan. We waren iets van 13 jaar toen de zogenoemde ‘banga-lijstjes’ werden geschreven. Daar kwamen de meisjes op die dan het meest sexy waren. Het viel me op dat meisjes snel bekritiseerd werden en jongens juist niet. Later leerde ik tijdens mijn studie meer over de geschiedenis van feminisme. Ook de intersectionele kijk, niet alleen op gender.” 

Tessel vervolgt: “Na een tijdje zocht ik mensen om me heen die het intersectioneel feminisme ook belangrijk vinden. Zo kwam ik in 2017 bij de Women’s March uit. Het was heel fijn om daar veel mensen te ontmoeten met dezelfde waarden.” 

In een korte tijd heb je drie boeken geschreven over gender en geweld. Het begon met een heel persoonlijk boek. Hoe was het om dat te schrijven? 

“Het was dubbel, maar het was mijn manier om het te verwerken. Het schrijven zelf was helend en leerzaam. Ik schreef met precies de toon die ik wilde. Het werd moeilijker toen het gepubliceerd was. Ik was wel even gespannen over de reactie. Gelukkig was die heel positief. Wat ik niet had verwacht is dat ik overspoeld werd door reacties van vrouwen die iets soortgelijks hadden meegemaakt. Daardoor ging ik eerst heel erg over mijn eigen grenzen, ik wilde er voor iedereen zijn. Op een gegeven moment kon ik dat beter loslaten. Ik ben geen hulpverlener en weet nu beter waar mijn grenzen liggen.” 

Wanneer is schrijven echt voor jou begonnen? 

“Schrijven heb ik altijd al gedaan, het is mijn manier om dingen te verwerken. Een natuurlijke manier om mezelf uit te drukken. Inmiddels heb ik tien jaar ook echt een carrière in schrijven.” 

Victim blaming is een van de thema’s die voorkomt in jouw boeken, hoe kijk je er tegenaan? 

“Victim blaming is zo hardnekkig. Nederland is heel erg overtuigd van haar eigen gendergelijkheid, daarom wordt de schuld vaak bij het slachtoffer gelegd. Het ligt aan het probleemgezin, aan de cultuur van de dader of aan de vrouw zelf. Er wordt niet gekeken naar het maatschappelijke probleem. Gelukkig krijgt femicide en geweld tegen vrouwen steeds meer aandacht. Al merk ik ook dat er vervolgens altijd een terugslag volgt. Ik zie dat LHBTI’ers en mensen van kleur vaak op de frontlinie staan, het is belangrijk dat we niet wegkijken.” 

Hoe denk je dat we victim blaming kunnen voorkomen of verminderen? 

“De mannen wil ik oproepen om meer te doen. Praat meer met je mannelijke vrienden, maak dit bespreekbaar. Luister naar wat vrouwen te zeggen hebben, en spreek andere mannen aan als ze (dreigen) over een grens gaan. En vrouwen: stel je solidair op. Kijk als witte vrouw om naar een vrouw van kleur, als hetero naar een LHBTI’er en ga zo door.” 

Je vertelde met de prijsuitreiking van de Golden Girl award dat je het na drie boeken over een zwaar thema – geweld tegen vrouwen – ook wel even fijn vindt dat het schrijven daarover nu even niet meer hoeft. Heb je al ideeën waar je hierna over wil schrijven? 

“Het is inderdaad lastig om lang met dit onderwerp bezig te zijn. Het drukt zwaar op mijn mentale gezondheid. Ik ben het zat om te problematiseren en wil nu een andere focus: de spotlight op mensen die verschil maken. Dat maakt me niet minder strijdbaar, maar de focus is wel anders.” 

Tessel vervolgt: “Ik vind het altijd leuk om nieuwe dingen te proberen, dat merkte ik onder andere bij de webserie die ik voor HUMAN maakte. Juist als ik de ruimte krijg om nieuwe dingen te doen, komt daar vaak iets moois uit. Nu speel ik met het idee om een documentaire te maken, dus we gaan zien hoe dat gaat lopen.” 

Wat wil je elke lezer nog meegeven? 

“Solidariteit is heel belangrijk: kijk naar elkaar om. Ook naar mensen die anders zijn dan jij. Vrouwen in een rolstoel, biseksuele of lesbische vrouwen, vrouwen van kleur. Blijf je inlezen.” 

 

De campagne Orange The World (OTW) is weer achter de rug. Voorzitter Bo ging naar de landelijke aftrap, lid en vrijwilliger Mieneke was bij de aftrap in Utrecht en doet daar hier verslag van. Het team OTW Utrecht bestond uit vertegenwoordigsters van de VVAO, Zonta en ik namens de YWCA. Daarnaast de oprichtster van Catherine Dansparade.  

Vrijdag 24 november 

Op vrijdag 24 november hebben we flyers en bierviltjes uitgedeeld rond het stadhuis en daar op de stoep met sjablonen in oranje STOP Geweld Tegen Vrouwen gespoten. Tussen de bedrijven door gaven we passanten uitleg over de campagne.  

 

Zaterdag 25 november 

Op zaterdag 25 november deden drie organisaties hun verhaal in de grote zaal van het stadhuis:  

1. Bestuursleden van Vidius, studentenunie, die een gedragscode voor studenten hebben opgesteld en vertrouwenspersonen en contactpersonen hebben ingesteld en getraind, doen mee aan de ‘Ben je okay campagne’ en hebben een spel ontwikkeld. Ze hebben Emancipator gevraagd een training te ontwikkelen voor studentengezelligheidsverenigingen.
2. Presentatie van De Nieuwe Toekomst https://180.nl/interventie-de-nieuwe-toekomst/ door Stichting 180 in Rotterdam, Leiden en binnenkort in Utrecht. Ze gaan vrouwen zonder werk na huiselijk geweld weer in hun kracht zetten en aan het werk helpen; deze groep functioneert ook als lotgenotengroep. 
3. Coördinator seksueel geweld GGD; zij zijn bezig met het maken van de documentaire Ve€rkracht, over handvatten hoe je omgaat met een verkrachting en weer veerkracht krijgt. Deze documentaire wordt waarschijnlijk op 7 maart gepresenteerd in Den Haag.

 

Alle drie mooie organisaties met mooie projecten. Daarna liep iedereen met wethouder Linda Voortman naar buiten om de bekende rode knop in te drukken en het stadhuis oranje uit te lichten, waarna de muziek losbarstte. De Catherine Dansparade begon op het bordes van het stadhuis en liep vervolgens door het centrum van Utrecht. Vluchtelingen en dit jaar ook studenten waren bij de parade betrokken en hadden liederen ingestudeerd, zo ook het lied The prayer of the mothers. 

 

Donderdag 30 november 

In Bibliotheek Neude was om half zeven de expositie ‘A room of one’s own’ ingericht. Fotograaf Rinia van Wijck maakte een installatie met verhalen over vrouwen die ervaringen hebben gehad met (grensoverschrijdend seksueel) geweld. Ter plekke kon je je eigen verhaal toevoegen, mondeling of geschreven. Aansluitend was er een dialoog over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Opvallend was dat bij deze activiteit ook twee mannen aanwezig waren die slachtoffer waren van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Beiden waren door twee mannen meegenomen/-gelokt. Bij een van de mannen was wat in zijn glas gedaan, waardoor hij het maar vaag geregistreerd had. Hij was meegenomen naar een huis en daar was hij door twee mannen verkracht en vervolgens op straat achtergelaten. Deze ervaring was aanleiding om naar de expositie te komen. Het gesprek ging over het hebben van een geheim en schaamte, waardoor je je in jezelf opgesloten kan voelen. En ik begreep elders van een psycholoog, dat de schaamte bij mannen nog groter is dan bij vrouwen. 

 

Zaterdag 2 december 

Ook in bibliotheek Neude was de uitzending: De Vloer op voor OTW’ te zien. De voorstelling was een week eerder gespeeld in het Gooi. Deze uitzending konden OTW-organisaties gebruiken om het gesprek aan te gaan. Wij hebben een aantal situaties bekeken en hebben deze daarna besproken volgens het systeem van Dialoogtafels. Het aantal aanwezigen was klein, maar er waren zowel ervaringsdeskundigen als vrouwen van GGZ en Veilig Thuis. De discussie was heel waardevol. 

 

Zaterdag 9 december 

In bibliotheek Neude werden ’s middags drie gratis workshops aangeboden aan meisjes en vrouwen door Project Sterker: krav maga, kickboksen en brazilian jiu jitsu. Ik heb aan krav maga meegedaan, zelfverdediging. Er waren drie mannen en vrouwen aanwezig, waarop wij mochten ‘oefenen’, van wegduwen tot een knietje. Ik vond het heel zinvol. En jammer, dat ik het enige YWCA-lid daar was. Misschien om eens als activiteit op de F.C. Donderstraat te organiseren? Het kickboksen was voor mij na 10 minuten echt te zwaar. Wat een energie ging daarvan uit. De Jiu jitsu heb ik vanwege een andere afspraak moeten missen. 

 

Zondag 10 december 

Zondag was de dag van de mensenrechten, de laatste dag van de campagne. Vanaf 12.00 uur kon iedereen in het Mary Bargerhuis binnenlopen en voor vrouwen, geselecteerd door Amnesty International, schrijven. Dat wil zeggen je kon een brief schrijven naar de regering en aandringen op het vrijlaten van iemand, een briefkaart aan de gevangen vrouw sturen als hart onder de riem en een actielijst ondertekenen. Bijna vanaf het eerste moment tot het slot om 16.00 was de tafel goed gevuld met schrijvende mensen. Er was een open sfeer en tussen het schrijven door werd even iets te drinken gehaald en gesprekken gevoerd.  

 

Daarna hebben we twee korte films vertoond. Eén over een meisje van ongeveer 17, die via internet een leuke jongen ontmoet die haar overhaalt voor de camera uit de kleren te gaan. De andere film ging over een gesprek van een vrouw die bij HR-managers komt om te praten over een collega die haar lastig heeft gevallen. Beide min of meer herkenbare situaties, waarover in kleine groepjes is gesproken en vervolgens in de hele groep. Er werd ook nagedacht op welke manier er veranderingen kunnen komen en wat je zelf kan doen. Ook studentes uit het huis waren hierbij aanwezig.  

 

Het is fijn, dat UNWomen voor veel ondersteunend materiaal zorgt. Op deze site is een beschrijving van beide films en vragen, die je als gespreksleider zou kunnen gebruiken: https://www.orangetheworld.nl/wp-content/uploads/2023/10/SelectionfilmsOtW.pdf 

Ik kijk terug op een heel waardevolle Orange The World Campagne 2023. 

Na laat te zijn slapen, omdat we zou lang aan het praten waren, staan we wat vermoeid op maar dat mag de pret niet drukken. We proberen eerst een fiets te huren om geheel in Nederlandse stijl te arriveren, maar dat blijkt toch een ingewikkelder systeem dan gedacht. Uiteindelijk stappen we op de tram naar het YWCA Antwerpen pand waar ons een heerlijk ontbijt staat te wachten. Na twee kopjes koffie kunnen we er weer tegenaan.

 

Na het ontbijt sluit een groot deel van de vrouwen aan bij de workshop ‘History of YWCA Antwerp’ met een aansluitende walking tour, gegeven door onze host Hilde en Ingrid. De YWCA in Antwerpen is opgericht in 1919 en kent een indrukwekkende geschiedenis. Wat me opviel is dat YWCA Antwerpen een lange geschiedenis van diversiteit en inclusie kent, voor de Tweede Wereldoorlog waren er ook veel Joodse meisje lid van de van oorsprong christelijke organisatie. Het was dan ook voor veel meisjes in de eind jaren ’30 en begin jaren ’40 toen hun Joodse vriendinnetjes niet meer mochten komen. In jaren ’60 verwelkomen ze nieuwkomers, destijds gastarbeiders genoemd. En niet alleen de meisjes, ook jongens waren welkom die elders niet binnen mochten komen, omdat er op deuren ‘verboden voor gastarbeiders’ stond. En vandaag de dag komen er ook vrouwen en meisjes van verschillende leeftijden en achtergronden samen.

 

Na de indrukwekkende introductie van de rijke geschiedenis van YWCA Antwerpen, gaan we de buurt in. Onze gids vertelt ons over de geschiedenis van Antwerpen, de buurt en architectuur. Tijdens de tour betrap ik mezelf er regelmatig op dat ik me gedraag zoals de toeristen waar ik in Amsterdam flink chagrijnig van word. Ik loop op een traag tempo met mijn hoofd in de lucht, om me heen kijkend vol verwondering en vooral niet oplettend waar ik sta. Om maar te zwijgen over het feit dat we dat in een grote groep doen, moet er stiekem ook wel om lachen. Ik ben stiekem verliefd geworden op Antwerpen.

 

Na de heerlijke lunch kunnen we kiezen uit een bezoek naar het Red Star Line Museum en de workshop ‘Rots en Water’. Dieke en ik kiezen voor het laatste. Het is een weerbaarheidstraining die zich richt op mensen leren om zich onafhankelijk op te stellen, eigen keuzes te maken (Rots), maar ook om samen te werken, spelen en leven (Water). De workshop wordt ook gegeven bij het YWCA Antwerpen programma ‘ Girls in the City’, twee van de meisjes helpen de trainster ook met de workshop. Drie en een half uur lang gaan we aan de slag met In deze training leren omgaan met stress, krijgen we inzicht in ons aandeel tijdens conflicten en leren we op een krachtige en beheerste manier opkomen voor onszelf. Het is een intense workshop en maakt veel los bij de deelnemers. Maar er wordt ook veel gelachen, zeker bij het moment dat we elkaar mogen slaan met een roze faam noodle.

 

Na een pauze van een uur, is het tijd voor het eten. Wederom een heerlijke vegan maaltijd, ditmaal uit Afghanistan. Gemaakt door een van de vrijwilligster die vrouwen inzet bij dit soort opdrachten die normaal gesproken niet mogen of kunnen werken. De dag word afgesloten met een culturele avond, waar Dieke nog meedoet met een Belgische volksdans en we onze zangtalenten (of in mijn geval het gebrek daaraan) mogen showen tijdens de karaoke. Dat laatste doen we in YWCA intergenerationele stijl, namelijk met hits van onder andere ABBA, Tina Turner, de Spice Girls en Lana Del Rey.

Dit keer maar iets vroeger naar bed.

Geschreven door Božica Simeunović

In de ochtend van Hemelvaartsdag had ik mijn wekker zo laat mogelijk gezet. Bo en ik hoefden namelijk niet zo vroeg op als veel meiden uit andere Europese landen, want de General Assembly (GA) van de European YWCA wordt gehouden bij onze zuiderburen in Antwerpen. Jammer genoeg had ik mijn wekker ook net iets te laat gezet. Dit resulteerde erin dat ik 3 minuten te laat was voor onze overstap in Breda en we daarom maar alle stukken van de GA bij een koffietentje doorspraken. Dit is namelijk het doel van de GA: om verschillende beleidsstukken, de begroting voor de komende jaren en eventuele wijzigingen aan de constitutie van de European YWCA te bespreken en erover te stemmen. Tijdens de GA wordt het beleid voor de komende 3 jaar bepaald. Een belangrijke taak voor ons om daarom goed beslagen ten ijs te komen. We hebben onze belangrijkste punten en vragen doorgesproken en zijn ook erg tevreden over de stukken, maar hebben nog wel wat vragen en punten die concreter kunnen. Overigens zijn wij als YWCA Nederland op dit moment geen ‘full member’, maar ‘associate member’. Dit betekent dat één van ons maar mag stemmen over de stukken en de andere is er als ‘observer’.

Toen we binnen kwamen in Antwerpen werden we warm onthaald door onze Belgische vriendinnen. Vele bekende gezichten voor mij en voor Bo een eerste kennismaking. De YWCA België zit in een heel groot, mooi, oud pand met veel karakter. Het pand gaat wel vier verdiepingen de lucht in en is breed opgezet. In de tussenkamer met glazen dak werden we ontvangen met koffie, thee en koekjes. Het was allemaal supergoed georganiseerd.
Ook ontmoetten we daar de vrouwen en meiden van de andere YWCA’s. De landen die we toen mee kennismaakten naast België waren Griekenland, Italië, Polen, Zwitserland, Zweden, Noorwegen, Denemarken, Ierland en Schotland. Er waren verschillende delegaties en iedereen zat vol energie. Er was een vrolijke en krachtige sfeer.

Om half 3 begon ons programma met een workshop van de YWCA België. De eerste twee dagen waren namelijk nog geen GA, dat waren de zaterdag en zondag. Op de donderdag en vrijdag hadden we een druk programma om elkaar te leren kennen, met elkaar uit te wisselen en te leren. De eerste workshop was ontzettend interessant. Voor ons stond een tafel met allerlei jaartallen van 1880 tot 2018. De workshopgeefster had allerlei kaarten bij zich waarin belangrijke wetgevingsmomenten voor vrouwenrechten en emancipatie op stonden in België, zoals het algemeen stemrecht voor vrouwen, het moment dat vrouwen over hun eigen bezit mochten beslissen en het moment dat transgenders voor de wet hun geslacht mochten veranderen. We moesten per kaart raden wat de correcte datum zou zijn. Natuurlijk hadden we bijna niets goed, maar zaten we wel vaak dichtbij. Het maakte ook niet uit of het correct was, maar het gesprek erover achteraf was juist erg interessant. Vooral het vergelijken van onze landen, bijvoorbeeld wanneer het stemrecht voor vrouwen werd ingevoerd of hoe onze ouderschapsverlofperiodes per land verschillen. De verschillen lopen erg uiteen en het was juist interessant om elkaars perspectief hierover te horen.

Als laatste hadden we een gezamenlijke maaltijd die helemaal vegan was, fantastisch! Na het eten was iedereen vol met indrukken en/of supermoe van hun reisdagen. Daarom werd de avond vroeg afgesloten, maar de komende avonden beloven mooie culturele avonden! Bo en ik verblijven bij een vrijwilligster van de YWCA, Hilde. Ik had haar eerder ontmoet tijdens de World Council in Zuid-Afrika. Samen met Hilde maakten we nog een hele fijne wandeling door het bos naast haar huis, praatten we over onze organisaties en bekeken we schattige lammetjes. Daarna was het tijd om de eerste dag af te sluiten.

Geschreven door Dieke Hengelaar

29 januari waren we bij de manifestatie no blame but change na aanleiding van de openbaringen rondom het programma ‘The Voice of Holland’ over grensoverschrijdend gedrag.
Sprekers waren Karin Bloem, Kitty Jong FNV en de directeur Amnesty International Nederland.